เสนอภาษาอิสานวันนี้ คำว่า "โพน"

เนื่องจากวิถีอิสาน ที่จะมาเล่าแบ่งปัน

พี่น้องบ้านสวน มีหลายอย่างที่

เกี่ยวข้องกับ"โพน" ก็เลย

มาเสนอคำศัพท์ เพื่อความเข้าใจไว้ก่อน

คำว่า "โพน" เป็นคำนาม 

ในภาษาอิสาน ใช้เรียกเนินดิน,จอมดิน

ทีเกิดจากการปั้น ของปลวก

ที่เรียกกันว่า"จอมปลวก"

แต่ถ้าเป็นเนินใหญ่ๆ ที่ทางไต้เรียก "ควน"

อิสานจะเรียกว่า "โนน"

ซึ่ง"โนน" ก็จะใหญ่กว่า"โพน" หลายเท่า

วันนี้สายมากแล้ว ติดไว้ก่อนนะคะ

 เดี๋ยวมา ยกตัวอย่างเป็นประโยค

 

ตัวอย่า : เช่น "หล่าๆ ไปขุดหลุม

โพน กกหว้า ให้แม่ จั๊ก 10 หลุมแหน่

แม่สิเอาในบักถั่วปี แช่ใว้แต่คืน

ไปปลูก ฮาพอได้ตำกินยามดำนา"

แปลว่า : ลูกบ่าว เดี๋ยวไปขุดหลุม

ที่เนิน จอมปลวก ใต้ต้นหว้าให้แม่หน่อยนะ

จะได้ปลูกถั่ว เผื่อจะพอทันได้เก็บกิน

ช่วงลงดำนา 

 

ปล. พี่น้อง ใครมีรูปถ่าย "โพน"

รบกวนขอ นำมาลงแจม

เพื่อประกอบให้เป็น อภิธานศัพท์ บ้าง

จักขอบพระคุณอย่างสูงค่ะ 


ว่ากันถึงประโยชน์ของโพน  กะมีหลายอยู่  เป็นจั่งว่าน้ำท่วมนาทาม(นาลุ่ม) กะพอได้งอยโพนอยู่  บางคนปลูกเถียงเทิงโพนกะมี น้ำท่วมดุ๊หลาย  ยามน้ำท่วมไส้เดือนทามหนีน้ำไปท้อนกันอยู่นำโพน  เอาถุงปุ๋ยพายเฮือไปเอามาให้เป็ดกิน  ประโยชน์สำคัญ ยามแล้ง ไปเลี้ยงควาย  กะไปนั่งหลบแดด(หลบสายตาคนอื่น)ใต้ฮ่มไม้หลังโพนคุยสาวจนได้เป็นพ่อบัก...น้อยนี่หละ  ลางคนก่ะไปก่นแมงเม่าใต้โพนไปใส่เบ็ด  จนโพนยุบทับหัวตายกะมี  บาปกรรมแท้ๆ  ๕๕๕๕๕

อดได้  ทนได้  รอได้  ขอโทษได้  ขอบคุณได้  ก็เป็นสุขได้

บุ๊ย ประโยชน์หลายคัก 

แต่คือมาเป็นตางึดเนาะ

ไปมุดเอาปลวก 

มุดคักกะด้อกะเดี้ย

จนโพนยุบทับหัวตายพะนะ

กรรมคือว่าแท้ๆ

เอิ๊กๆๆๆๆๆ


ลูกอิสานกันดารแท้ แต่บ่อเหี่ยวทางน้ำใจเด้อ
หากแหม่นใหลหลั่งรินปานฝนแต่เมืองฟ้า
มาเด้อพวกพี่น้อง สานสัมพันธ์ให้มันแก่น
ให้ยืนยาวแนบแน่นพอปานปั้นก้อนข้าวเหนียว เด้อพี่น้อง

บขอบคุณ สำ หรับ ภาษาอีสานวัน ละ คำ ครับ

คงจะมีตาม มาอีกหลายคำ

ตามที่จะพออธิบายได้

ตอนนี้เห็นภาพน้ำท่วม

แล้วหดหู่ ว่าจะเขียน

เรื่องเล่าชาวอิสาน ซะหน่อย

แต่ช่วงนี้มันตื้อๆ ไม่ลื่นไหลค่ะ


ลูกอิสานกันดารแท้ แต่บ่อเหี่ยวทางน้ำใจเด้อ
หากแหม่นใหลหลั่งรินปานฝนแต่เมืองฟ้า
มาเด้อพวกพี่น้อง สานสัมพันธ์ให้มันแก่น
ให้ยืนยาวแนบแน่นพอปานปั้นก้อนข้าวเหนียว เด้อพี่น้อง

1.แข่ว  = ฟัน

2.ดัง = จมูก

3.ขาโอ้ง (อันนี้ได้ยินแฟนพูด) = ต้นขา

4.ส้นหน่อง  =  ส้นเท้า

5.บีแข่ง  = น่อง

 

เอาไว้แค่นี้ก่อน รินเองก็เรียกไม่ค่อยถูกเพราะส่วนมากก็พูดอิงภาษากลางซะส่วนมากค่ะ

ความทุกข์ และความสุขล้วนอยู่ที่ใจ

ขอบคุณน้องรินอย่างหอง

ขาโอ้ง กะเอิ้น ขาโต้ย กะแม่น 

แปลว่าต้นขาคือกันจ้า

 

...ภาษาอิสาน มื้อนี้ มีอีก "หอง"

แปลว่า สูง

ตัวอย่างเช่น

"โฮ พ่อใหญ่ มื้อนี้ลมดีหลายเนาะ

ว่าวต้านลม ขึ้นหองขนาด"

= โอ้โห คุณตา วันนี้ลมดีจัง

ว่าวขึ้นสูงเลยล่ะ

ลูกอิสานกันดารแท้ แต่บ่อเหี่ยวทางน้ำใจเด้อ
หากแหม่นใหลหลั่งรินปานฝนแต่เมืองฟ้า
มาเด้อพวกพี่น้อง สานสัมพันธ์ให้มันแก่น
ให้ยืนยาวแนบแน่นพอปานปั้นก้อนข้าวเหนียว เด้อพี่น้อง

ได้รู้ภาษาอีสานอีกหลายคำเลย ตอนเด็ก ๆ ก็เคยไปปลูกพริก ปลูกถั่วบนโพน(ที่บ้านเรียกปลวก) กลางทุ่งนาเหมือนกันค่ะ

แบ่งปัน สร้างสรรค์ พอเพียง

 

ป้าหน่อย หญิงขอนำเสนอเรื่อง จอบ หน่อยนะคะ เป็นเรื่องตั้งแต่สมัยเป็นนักศึกษาฝึกงานค่ะ ก็ไปฝึกที่โรงพยาบาลแห่งนึงที่จ.สระแก้ว เวลาว่างก็ต้องไปใส่ถุงดินเพื่อเพาะต้นสมุนไพรกันค่ะทั้งนักศึกษาและก็อาจารย์พี่เลี้ยงก็ช่วยกันขุดดินเพื่อจะเอาใส่ถุง อาจารย์พี่เลี้ยงพี่เลี้ยงถือจอบอยู่ นักศึกษาก็เดินเข้าไปขอ


นักศึกษา:    อาจารย์จอบหนู


อาจารย์พี่เลี้ยงก็วิ่งไปแอบหลังต้นไม้ นักศึกษาก็เดินตามไปแล้วพูดเหมือนเดิม


นักศึกษา:    อาจารย์จอบหนู


อาจารย์พี่เลี้ยงก็วิ่งไปแอบหลังต้นไม้ต้นอื่นอีก นักศึกษาก็เดินตามไปแล้วก็บ่นว่า


นักศึกษา:    อาจารย์จะวิ่งไปไหน เอาจอบมาให้หนู หนูจะขุดดินค่ะ


อาจารย์พี่เลี้ยง:   อ้าวก็ไหนว่าให้จอบ อาจารย์ก็จอบแล้วไง ยังมาบอกให้จอบใหม่อีก


เพิ่งมารู้ว่า จอบ=แอบ ก็ที่นี่แหละค่ะ


 

e-mail. puangpech_@hotmail.com

 

ฮ่าๆๆๆ พอกันกับป้าหน่อยเลย

ไปช่วยงานออกปากบ้านผู้ใหญ่

แกถามว่า "หน่อยพรื้อมาแต่สวน"

ป้าหน่อยก็บอกผู้ใหญ่ว่า

"มาแต่บ้าน ยังไม่ได้เข้าสวนที "

 

"จอบ" คำนาม ของภาษาอิสาน

เอิ้นว่า "บักจ๊ก" จ้า 

ลูกอิสานกันดารแท้ แต่บ่อเหี่ยวทางน้ำใจเด้อ
หากแหม่นใหลหลั่งรินปานฝนแต่เมืองฟ้า
มาเด้อพวกพี่น้อง สานสัมพันธ์ให้มันแก่น
ให้ยืนยาวแนบแน่นพอปานปั้นก้อนข้าวเหนียว เด้อพี่น้อง

หน้า