ชวนไปเที่ยว....

หมวดหมู่ของบล็อก: 

ประเพณีบุญหลวง และการละเล่นผีตาโขน

ประเพณีแห่ผีตาโขน

ประเพณีแห่ผีตาโขน จัดเป็นส่วนหนึ่งในงานบุญประเพณีใหญ่

หรือที่เรียกว่า "งานบุญหลวง" หรือ "บุญผะเหวด"

ซึ่งตรงกับเดือน 7 มีขึ้นที่อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย  

และจัดเป็นการละเล่นที่ถือเป็นประเพณีทุกปี

เกี่ยวโยงกับงานบุญพระเวส หรือเทศน์มหาชาติประจำปี

กับพระธาตุเจดีย์สองรัก ปูชนียสถานสำคัญของชาวด่านซ้าย 



 
ต้นกำเนิดผีตาโขน

การแห่ผีตาโขนเกิดขึ้น เมื่อครั้งที่พระเวสสันดร และนางมัทรี

ออกจากป่ากลับสู่เมือง บรรดาผีป่าอาลัยรัก

จึงพาแห่แหนแฝงตัวตนมากับชาวบ้าน

เพื่อมาส่งทั้งสองพระองค์กลับเมือง เรียกกันว่า "ผีตามคน" 

หรือ"ผีตาขน" จนกลายมาเป็น "ผีตาโขน" อย่างในปัจจุบัน 
 

ชนิดของผีตาโขน  

ผีตาโขน ในขบวนแห่จะแยกเป็น 2 ชนิดคือ

ผีตาโขนใหญ่ และผีตาโขนเล็ก

ผีตาโขนใหญ่  

เป็นหุ่นรูปผีทำจากไม้ไผ่สานมีขนาดใหญ่กว่าคนธรรมดาประมาณ 2

เท่า ประดับตกแต่งรูปร่างหน้าตาด้วยเศษวัสดุที่หาได้ในท้องถิ่น

เวลาแห่ คนเล่นจะเข้าไปอยู่ข้างในตัวหุ่น  แต่ละปีจะทำผีตาโขนใหญ่

เพียง 2 ตัว คือ ผีตาโขนชาย 1 ตัว และหญิง 1 ตัว  

สังเกตจากเครื่องเพศปรากฏชัดเจนที่ตัวหุ่น  ผู้ที่มีหน้าที่ทำผีตาโขนใหญ่

จะมีเฉพาะบุคคลเท่านั้น เพราะคนอื่นไม่มีสิทธิ์ทำ  การทำก็ต้องได้รับ

อนุญาตจากผีเจ้าก่อน ถ้าได้รับอนุญาตแล้วต้องทำทุกปี 

หรือทำติดต่อกันอย่างน้อย 3 ปี 

ผีตาโขนเล็ก 

ผีตาโขนเล็กเป็นการละเล่นของบุคคลทั่วไป

เด็กเล็ก วัยรุ่น ผู้ใหญ่ ไม่ว่าผู้หญิง หรือผู้ชาย

เข้าร่วมสนุกได้ทุกคน เป็นการเล่นค่อนข้างผาดโผน และซุกซน  


การแต่งกายผีตาโขน 

ผู้เล่นจะแต่งกายคล้ายผี หรือปีศาจ ใส่หน้ากากขนาดใหญ่   

โดยเอาก้านทางมะพร้าวที่แห้ง นำมาตกแต่งเป็นหน้ากาก

เจาะช่องตา จมูก ปาก และใบหู นำเอาหวดนึ่งข้าวมาทำหัว

แต่งแต้มสีสันลวดลายให้น่าดู

ชุดที่สวมใส่ทำมาจากเศษผ้าหลากหลายสีมาเย็บต่อกัน 

 

.การละเล่นของผีตาโขน

จะมี "อาวุธประจำตัว..แปลกๆ ไว้แก่งไกว

หยอกล้อ ร้องเล่น ไปตามจังหวะเสียงเพลง

และเสียงของ"หมากกะแร่ง"กระดิ่งผูกคอวัวนับสิบลูก

ที่นำมาผูกร้อยติดขอบเอวผู้เล่น
ขณะโยกย้าย ก้าวเดิน

ก็จะเกิดเสียงดังกรุ่งกริ่ง..กรุ่งกริ่ง..กังวาลไปทั่วงาน

• งานประเพณีผีตาโขนเป็นงานบุญใหญ่

ซึ่งเรียกกันว่า "งานบุญหลวง" จัดขึ้นที่วัดโพนชัย อ.ด่านซ้าย

โดยมีการละเล่นผีตาโขน มีการเทศน์มหาชาติ  

มีการทำบุญพระธาตุศรีสองรัก และงานบุญต่างๆเข้ามาผสมอยู่

รวมๆ กัน  จึงมีการจัดงานกัน 3 วัน  

วันแรก 
เริ่มพิธีตอนเช้า 04.00-05.00 น. 
 

คณะแสนหรือข้าทาสบริวารของเจ้าพ่อกวน

จะนำอุปกรณ์ มีด ดาบ หอก ฉัตร พานดอกไม้ ธูปเทียน  

ขันห้าขันแปด(พานดอกไม้ 5 คู่ หรือ 8 คู่)

ถือเดินนำขบวนไปที่ริมแม่น้ำหมัน

 เพื่อนิมนต์พระอุปคุตต์ พระผู้มีฤทธานุภาพมาก

และมักเนรมิตกายอยู่ในมหาสมุทร เพื่อป้องกันภัยอันตราย

และให้เกิดความสุขสวัสดี เมื่อถึงแล้วผู้อันเชิญต้องกล่าวพระคาถา

และให้อีกคนลงไปในน้ำ งมก้อนหินใต้น้ำขึ้นมา

ถามว่า "ใช่พระอุปคุตต์หรือไม่" ผู้ที่ยืนอยู่บนฝั่งตอบว่า "ไม่ใช่"

พอก้อนหินก้อนที่ 3 ให้ตอบว่า "ใช่ นั่นแหละพระอุปคุตต์ที่แท้จริง"

เมื่อได้พระอุปคุตต์มาแล้ว ก็นำใส่พาน 

แล้วนำขบวนกลับที่หอพระอุปคุตต์  ทำการทักขิณาวัฏ 3 รอบ

มีการจุดพลุ และจุดประทัด มากมายเสียงดังไปทั่ว 

ซึ่งช่วงเวลานั้น บรรดาผีตาโขนที่ตั้งขบวนรอ อยู่ตามที่ต่างๆ

ก็จะออกมาร่วมขบวน ตามความศรัทธา ด้วยความยินดีปรีดา  

 

วันที่สอง 

เป็นพิธีแห่พระเวส ในขบวนประกอบด้วย พระพุทธรูป 1 องค์

พระสงฆ์ 4 รูป นั่งบนแคร่หามตามด้วย  เจ้าพ่อกวน นั่งอยู่บนกระบอก

บั้งไฟ ท้ายขบวนเป็นเจ้าแม่นางเทียม กับบริวาร ชาวบ้าน

และผีตาโขน  เดินตามเสด็จไปรอบเมือง ก่อนตะวันตกดิน  

สำหรับคนที่เล่นเป็นผีตาโขนใหญ่ ต้องถอดเครื่องแต่งกายผีตาโขนใหญ่

ออกให้หมด และนำไปทิ้งในแม่น้ำหมัน ห้ามนำเข้าบ้าน

เป็นการทิ้งความทุกข์ยากและสิ่งเลวร้ายไป  

รอจนปีหน้าฟ้าใหม่แล้วค่อยทำเล่นกันใหม่  

วันที่สาม  

ประชาชนจะมาร่วมกันฟังเทศน์มหาชาติ 13 กัณฑ์

ที่วัดโพนชัย เพื่อเป็นการสร้างกุศลและเป็นมงคลแก่ชีวิต  

"ชาวด่านซ้าย..ยินดีต้อนรับ..ค่ะ"

 

กำหนดการ

ประเพณีบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน ประจำปี 2554

ระหว่างวันที่ 1- 3  กรกฎาคม 2554  ณ อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย

วันศุกร์ที่ 1 กรกฎาคม พ.ศ. 2554

(พิธีกรรม)

03.00 น. -พิธีบวชพราหมณ์ ณ อุโบสถวัดโพนชัย

04.00 น. -พิธีเบิกพระอุปคุต ( บริเวณระหว่างลำน้ำหมัน -ลำน้ำศอก )

06.00 น. -พิธีทำบุญตักบาตร ตั้งแต่หน้าวัดโพนชัย ไปตามถนนแก้วอาสา ผ่านหน้าที่ว่าการอำเภอด่านซ้าย ถึงทางแยกขึ้นไป อำเภอนาแห้ว แล้ววนกลับไปวัดโพนชัย

07.30 น. -พระสงฆ์ทุกรูปที่รับบาตรร่วมฉันท์เช้า ที่วัดโพนฃัย

08.30 น. -พิธีบายศรีสู่ขวัญเจ้าพ่อกวน- เจ้าแม่นางเทียม ( บ้านเจ้าพ่อกวน )

(พิธีการ)

08.30 น. -ขบวนแห่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทั้ง 11 แห่ง พร้อมกันที่โรงเรียนด่านซ้าย

10.00 น. -ขบวนเทิดพระเกียรติฯ ขบวนเจ้าพ่อกวน เจ้าแม่นางเทียมและคณะพ่อแสน พร้อมกันบริเวณถนน ในโรงเรียนชุมชนบ้านด่านซ้าย

10.30 น. -ขบวนเทิดพระเกียรติฯ ขบวนเจ้าพ่อกวน เจ้าแม่นางเทียมและคณะพ่อแสน  เคลื่อนออกจากโรงเรียนชุมชนบ้านด่านซ้าย

10.49 น. -พิธีเปิดงานประเพณีบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน ประจำปี 2554 ณ บริเวณหน้าที่ว่าการอำเภอด่านซ้าย  โดย นายพรศักดิ์ เจียรณัย  ผู้ว่าราชการจังหวัดเลย

              -ขบวนเทิดพระเกียรติ ขบวนแห่ของเจ้าพ่อกวน เจ้าแม่นางเทียม และคณะพ่อแสน เริ่มเคลื่อนขบวนจากหน้าที่ว่าการอำเภอด่านซ้าย ไปยังวัดโพนชัย

              -เริ่มเคลื่อนขบวนขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นทั้ง 11 แห่ง

13.00 น. -ชมกิจกรรมการแสดงและกิจกรรมการประกวดต่างๆ บนเวทีกลาง

(หน้าที่ว่าการอำเภอด่านซ้าย)

วันเสาร์ที่ 2 กรกฎาคม พ.ศ. 2554

09.30 น. -กิจกรรม “งานบุญหลวง” ( ณ วัดโพนชัย ) โดย องค์การบริหารส่วนจังหวัดเลย

และสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาเลย เขต 3

              -ชมกิจกรรมการแสดงบนเวที ( วัดโพนชัย )

              -ชมการละเล่นผีตาโขนของกลุ่มผีตาโขนทั่วไป ตามถนนแก้วอาสา

15.00 น. -พิธีบายศรีสู่ขวัญพระเวส ( บ้านเจ้าพ่อกวน )

15.30 น. -ขบวนพิธีอัญเชิญพระเวสสันดรเข้าเมือง และจากบ้านเจ้าพ่อกวนไปวัดโพนชัย

              -ขบวนพิธีอัญเชิญพระเวสสันดรเข้าเมือง ถึง วัดโพนชัย แห่รอบโบสถ์ 3 รอบ

              -พิธีอัญเชิญพระพุทธรูป (องค์แทนพระเวส) เข้าโบสถ์

              -พิธีจุดบั้งไฟบูชาพญาแถนขอฝน ( หลังวัดโพนชัย )

              -พิธีทิ้งหน้ากากผีตาโขน ( ท่าวังเวิน ) วัดโพนชัย

19.00 น. -พิธีเจริญพระพุทธมนต์ ณ วัดโพนชัย ( เทศน์พระมาลัยหมื่น พระมาลัยแสน )

วันอาทิตย์ที่ 3 กรกฎาคม พ.ศ. 2554

04.00 น.  -เทศน์มหาชาติ 13 กัณฑ์ วัดโพนชัย

               -พิธีทำบุญตักบาตร

               -พิธีสะเดาะเคราะห์บ้านเมือง

               -ชมขบวนแห่กัณฑ์หลอน ของหมู่บ้านต่างๆ       

***หมายเหตุ***

***มหกรรมศูนย์อาหารสะอาดรสชาติอร่อย

ตั้งแต่วันที่ 29 มิถุนายน – 2 กรกฎาคม 2554***

วันที่  29 มิถุนายน   2554

เวลา   19.00 น. -พิธีเปิดมหกรรมศูนย์อาหารสะอาด รสชาติอร่อย ณ บริเวณตลาดเย็น เทศบาลตำบลด่านซ้าย พร้อมชมกิจกรรมการแสดงบนเวที (ทุกวัน)

 

ขอบคุณภาพบางภาพ จากเพื่อนๆ Google.

ข้อมูลจากเทศบาลด่านซ้าย...ค่ะ

ความเห็น

จ.เลยน่าไปเที่ยวนะค่ะ :bye:

 

 

เชิญค่ะ..เมืองเลยสงบเย็น..ค่ะ

"ณ.มุมนี้ ขอเพีบงมิตรภาพ และรอยยิ้ม..ก็พอ"้

ขอบคุณน้องเพียงใจ นำสิ่งดีๆมาแบ่งปันกันนะคะ ได้ทราบถึงประเพณีของทางจังหวัดเลย เคยได้ยินแต่คำว่างผีตาโขน วันนี้ได้รู้จักมากขึ้นกว่าเดิม ... ภาพเหล่านี้เป็นภาพถ่ายไว้ปีก่อนนะคะ ... ดีจัง ได้นำมาประกอบเชิญชวนให้หาโอกาสศึกษาประเพณีในวันอันใกล้จะถึงนี้ด้วย

ค่ะ..ภาพที่โพสต์เป็นของปี่ก่อนค่ะ...

ลองมาเที่ยวเล่นซักครั้ง..แล้วจะติดใจนะค่ะ..

ประเทศเกาหลีมีทูตวัฒนธรรมาแลกเปลี่ยนกับเราทุกปีค่ะ

"ณ.มุมนี้ ขอเพีบงมิตรภาพ และรอยยิ้ม..ก็พอ"้

แต่ช่วงมีเทศกาล คนเยอะ เลยไม่ค่อยชอบเที่ยว

 

ค่ะ

"ณ.มุมนี้ ขอเพีบงมิตรภาพ และรอยยิ้ม..ก็พอ"้

รูปสวยจังเลยค่ะ :admire2:

ขอโทษนะคะ คุณเพียงใจถ่ายรูปเองหรือเปล่าคะ

แต่ถ้ายืมรูปมา ช่วยลงที่มาของภาพด้วยนะคะ :victory:

ค่ะ..ขอบคุณค่ะ...

"ณ.มุมนี้ ขอเพีบงมิตรภาพ และรอยยิ้ม..ก็พอ"้

ไม่เป็นไรค่ะ ลองทำแบบนี้ก็ได้นะคะ :cheer3:    

                        V

                        V

การอ้างอิงที่มาของรูปภาพ

ถ้ามีโอกาสอยากไปเที่ยว