หัวโขนหรือหัวคน

  อาจจะชอบแต้มแต่งเอง

   หรือชอบที่เขาตกแต่งให้เสร็จ

                  เชิญแต้มแต่งหัวโขนตามใจชอบ...

                   หัวโขน

พอคนเกิดเป็นฉากชีวิตแล่น   ต่างต้องเต้นตามบทกำหนดโขน

บ้างเป็นยักษ์ใหญ่ยิ่งลิงทโมน    ล้วนโชกโชนเชิงศาสตร์ศิลปิน

หัวโขนมักมอมคนจนมืดอับ       หูตาดับแสดงผิดจิตถวิล

ต้องเจาะรูตาโขนให้ยลยิน        เห็นสรรพสิ้นเล่นสนุกถูกบทดี

พอโขนเลิกรีบเถิดถอดหัววาง    อย่าฝันค้างคลั่งหาบ้าศักดิ์ศรี

ดูกระจกจากใจให้ชัดที             บนบ่ามีหัวโขนหรือหัวคน

           ขอขอบคุณ คุณสุทธิพล  รัตนทรงธรรม (อุตรดิตถ์)ค่ะ

หัวโขน หรือ ศีรษะโขนคือ วัสดุที่ทำขึ้นสำหรับสวมศีรษะเมื่อใช้เล่นโขน มีด้วยกัน 3 รูปแบบ คือ ศีรษะยักษ์ ศีรษะลิง ศีรษะฤๅษี ศีรษะเทพเจ้า(หน้าพระ) (สำหรับตัวพระและตัวนางนั้นไม่ใส่หัวโขน) หัวโขนจะมีลักษณะของตัวละครนั้นๆ ไม่สามารถใช้แทนกันได้ปัจจุบันการทำหัวโขนในทุกวันนี้ได้เริ่มเลือนหายไปแล้ว โดยมีสาเหตุหลายประการด้วยกัน เช่น มีการสืบทอดศิลปะการแสดงโขนน้อยลง ความต้องการใช้จึงน้อยลง การขาดความรู้และถ่ายทอดความรู้ อันเนื่องจากการหวงวิชา เป็นต้น แม้ว่าปัจจุบันจะมีการผลิตหัวโขนเพื่อขายเป็นของที่ระลึก แต่ก็ไม่ได้ผลิตสำหรับการใช้งานจริงแต่อย่างใดการทำหัวโขนนั้นถือว่าเป็นการรวมศิลปกรรม ทั้ง 10 หมู่ และเป็นงานที่ต้องอาศัยความรัก และความละเอียดลออมาก ผู้ที่จะทำหัวโขน ต้องมีความรู้เกี่ยวกับลักษณะของตัวละคร รวมทั้งพงศ์ เป็นอย่างดี เช่น เป็นเทวดา มนุษย์ ยักษ์ ลิง สีของตัวละคร เครื่องประดับที่ตัวละครสวมใส่ เช่น มงกุฎ ชฎา ฯลฯ ลักษณะใบหน้า ถ้าเป็นยักษ์จะมีหลายลักษณะเช่น ตาโพลง ตาจระเข้ เขี้ยวทู่ เขี้ยวแหลม ปากแสยะ ปากขบ ส่วนลิงก็จะมีสองลักษณะเช่น ปากอ้า กับปากหุบ ฯลฯ                                 ขั้นตอนการทำหัวโขนสร้างหุ่นโดยปั้นหุ่นให้มีลักษณะของตัวละครที่เราจะสร้าง เพียงแต่ใส่รายละเอียดเพียงคร่าว เช่น โครงคิ้ว จมูก ปาก ตาใช้กระดาษฟางปิดทับลงบนหุ่นหลาย ๆ ชั้น และรอให้แห้ง ผ่าหุ่นทางด้านหลัง เอาแบบกระดาษออกมา เย็บปิดรอยผ่า ขัดผิวกระดาษให้เรียบปั้นหน้า คิ้ว ปาก ตีลายตามส่วนของเครื่องประดับ ลงรักในส่วนที่จะปิดทอง รอให้รักหมาดและปิดทองคำเปลว เขียนสีที่หน้าและวาดตา คิ้ว ปาก ให้เรียบร้อย ติดเพชรหรือกระจก

        รู้วิธีที่จะใส่หัวโขน ก็ควรรู้วิธีที่จะถอดหัวโขน  จากยายอิ๊ดคนงามค่ะ